Strona głównaZgodnie z art. 224 ust. 1 PZP, Jeżeli zaoferowana cena lub koszt, lub ich istotne części składowe, wydają się rażąco niskie w stosunku do przedmiotu zamówienia lub budzą wątpliwości zamawiającego co do możliwości wykonania przedmiotu zamówienia zgodnie z wymaganiami określonymi w dokumentach zamówienia lub wynikającymi z odrębnych przepisów, zamawiający żąda od wykonawcy wyjaśnień, w tym złożenia dowodów w zakresie wyliczenia ceny lub kosztu, lub ich istotnych części składowych.
Nadto, zgodnie z ust. 2 pkt 1 cytowanego artykułu, W przypadku gdy cena całkowita oferty złożonej w terminie jest niższa o co najmniej 30% od wartości zamówienia powiększonej o należny podatek od towarów i usług, ustalonej przed wszczęciem postępowania lub średniej arytmetycznej cen wszystkich złożonych ofert niepodlegających odrzuceniu na podstawie art. 226 ust. 1 pkt 1 i 10, zamawiający zwraca się o udzielenie wyjaśnień, o których mowa w ust. 1, chyba że rozbieżność wynika z okoliczności oczywistych, które nie wymagają wyjaśnienia.
Z kolei zgodnie z ust. 5, Obowiązek wykazania, że oferta nie zawiera rażąco niskiej ceny lub kosztu spoczywa na wykonawcy.
Oczywiście samo złożenie wniosku o złożenie wyjaśnień nie oznacza, ze oferta Wykonawcy zawiera rażąco niską cenę, jedynie obliguje Zamawiającego do zwrócenia się do Wykonawcy o złożenie wyjaśnień w tym zakresie. Dopiero wynik oceny wyjaśnień złożonych przez Wykonawcę może doprowadzić przez Zamawiającego do odrzucenia oferty Wykonawcy jako zawierającej rażąco niską cenę, o tyle tylko, o ile Zamawiający uzna, że Wykonawca nie wykazał, że jego cena nie jest rażąco niska.
Ponowne żądanie złożenia wyjaśnień przez Wykonawcę – tylko wyjątkowo
Należy wskazać, że przepis art. 224 ust. 1 PZP nie zawiera ograniczenia co do jednokrotnego wezwania wykonawcy do złożenia wyjaśnień w zakresie rażąco niskiej ceny.
Tym niemniej należy wskazać, że wezwanie kierowane jest do profesjonalnych uczestników obrotu, którzy powinni na pierwsze wezwanie udzielić wyczerpujących informacji oraz poprzeć je odpowiednimi dowodami. Zatem co do zasady Zamawiający powinien wzywać ponownie do złożenia wyjaśnień tylko tego wykonawcę, który rzetelnie złożył pierwsze wyjaśnienia, a mimo to Zamawiający nadal ma wątpliwości co do niektórych elementów oferty.
W wyjątkowych sytuacjach możliwe jest ponowne wezwanie do wyjaśnień ceny oferty, tymi wyjątkowymi okolicznościami jest złożenie przez wykonawcę wyczerpujących wyjaśnień, a wątpliwości zamawiającego dotyczą okoliczności, na które zwrócił uwagę w wyniku udzielonych wyjaśnień i wcześniej się o te okoliczności zamawiający nie dopytywał.
Możliwość ponownego zwrócenia się do wykonawcy, który złożył wyjaśnienia ceny budzących wątpliwości, istnieje tylko i wyłącznie wtedy, gdy wyjaśnienia złożone przez wykonawcę nie są ogólnikowe i wymijające, ale tzw. merytoryczne, zamawiający po otrzymaniu odpowiedzi na drugie wezwanie przystępującego, w których ujawniły się inne koszty niż podane w pierwszych wyjaśnieniach, powinien był nie uznać takich wyjaśnień, gdyż jak sam stwierdza – „wykonawca zamieścił skorygowany kosztorys”, a więc zostały zawarte nowe treści. Tym samym oferta winna była zostać odrzucona w oparciu o przepis art. 90 ust.3 Pzp (wyrok KIO z dnia 5 maja 2021 r., KIO 918/21).
W wyroku z dnia 24 listopada 2017 r., KIO 2380/17, Krajowa Izba Odwoławcza uznała, że „nie jest rolą zamawiającego przejęcie od wykonawcy inicjatywy w wyjaśnieniu rażąco niskiej ceny i kierowanie wezwań „do skutku”. Kolejne wezwania do wyjaśnienia tego samego zakresu informacji, przy niestarannej postawie wykonawcy, uznać należy za dokonywane z naruszeniem art. 90 ust. 1 i 2 Pzp2004 w zw. z art. 7 ust. 1 Pzp2004. Innymi słowy, brak rzetelności i staranności po stronie wykonawcy nie może uzasadniać kierowania do niego kolejnych wezwań w trybie art. 90 ust. 1 Pzp2004. Z powyższego płynie jednoznaczny wniosek, że wykonawca, który nie sprosta obowiązkowi wyrażonemu w art. 90 ust. 2 Pzp2004 musi liczyć się z negatywnymi konsekwencjami w postaci odrzucenia jego oferty.”
W orzeczeniu z dnia 28.07.2021 r., o sygn. akt KIO 1903/21, wskazuje się, iż „w sytuacji, gdy zamawiający poweźmie wątpliwości co do kalkulacji danego elementu zamówienia, jest uprawniony do ponownego wezwania wykonawcy do złożenia wyjaśnień w budzącym wątpliwości zakresie”
Z kolei orzeczeniem z dnia 15.07.2021 r., o sygn. akt KIO 1707/21, wskazała, że „celem udzielanych zamawiającemu wyjaśnień jest rozwianie wątpliwości co do wystąpienia rażąco niskiej ceny. Wobec tego, aby wyjaśnienia spełniły swoją rolę, powinny być wyczerpujące, konkretne, rzeczowe i zawierać stosowne dowody, w zakresie okoliczności, na które odwołujący się powołuje. Mając na uwadze, że co do zasady takie wezwanie kierowane jest do wykonawcy jednokrotnie, wyjaśnienia powinny być udzielone w taki sposób, aby przekonać zamawiającego co do prawidłowości zaoferowanej ceny. W orzecznictwie Izby podkreśla się bowiem, że ponowne skierowanie wezwania jest możliwe tylko w sytuacji, gdy zamawiający ma wątpliwości co do pierwotnie udzielonych wyjaśnień, są one dla niego w jakimś zakresie niejasne, niejednoznaczne albo wzbudzają wątpliwości, których zamawiający nie miał na wcześniejszym etapie postępowania„.
Przepisy Prawa zamówień publicznych nie określają minimalnej treści wezwania do wyjaśnień dokonywanego przez zamawiającego na podstawie art. 224 ust. 1. Zasadne jest (choć brak zakazu), aby takie wezwanie nie miało charakteru blankietowego, powielającego w zasadzie przepisy Prawa zamówień publicznych bez wskazania szczegółowych kwestii będących w obszarze zainteresowań zamawiającego. Przyjmuje się bowiem, że treść wystosowanego wezwania determinuje zakres i kształt odpowiedzi udzielonej przez wykonawcę. W sytuacji zatem, gdy tylko to jest możliwe, wezwanie do złożenia wyjaśnień w zakresie wyliczenia ceny lub kosztu lub ich istotnych części składowych powinno mieć formę konkretnych zagadnień (pytań), które budzą wątpliwości zmawiającego i które następnie będą podlegały wyjaśnieniu przez wykonawcę. Pytania lub też zagadnienia określone przez zamawiającego, które zostają przedstawione wykonawcy, powinny wskazywać elementy oferty, które podczas jej badania wzbudziły wątpliwości i co do których zamawiający oczekuje wyjaśnień. Tego rodzaju konstrukcja treści wyjaśnień wystosowanych przez zamawiającego do wykonawcy ma służyć temu, aby wykonawca posiadał wiedzę, które elementy wyceny oferty wzbudziły zastrzeżenia zamawiającego i w jakim kierunku mają iść jego wyjaśnienia. Zamawiający nie powinien oczekiwać od wykonawcy, aby ten domyślał się, które elementy wyceny oferty zamawiający zakwestionował (które budzą jego wątpliwości), albo spodziewać się, że wykonawca w takiej sytuacji szczegółowo przeanalizuje każdą pozycję cenową oferty, zwłaszcza gdy mamy do czynienia z zamówieniem na robotę budowlaną.